Niezbędnym elementem inteligentnego życia jest dostrzeganie świata uczuć i panowanie nad nimi”.
Charmaine Liebertz
Emocje pełnią kluczową rolę w życiu każdego człowieka, szczególnie w okresie przedszkolnym, kiedy dziecko intensywnie rozwija się także emocjonalnie. Uczy się rozpoznawać, nazywać i wyrażać swoje uczucia, co wzbogaca jego świat emocjonalny. Jeśli dziecko w początkowych latach edukacji nie radzi sobie z emocjami, problem ten nie zniknie samoczynnie. Wręcz przeciwnie, z czasem może się pogłębiać. Brak umiejętności radzenia sobie z emocjami, takimi jak strach, złość czy smutek, może prowadzić do zaburzeń emocjonalnych, które mogą trwać do dorosłości. To scenariusz, którego żaden rodzic nie chce dla swojego dziecka.
Czy jednak musimy czekać, aż pojawią się problemy, aby zacząć wspierać rozwój emocjonalny dziecka? Absolutnie nie! Działania profilaktyczne są niezbędne, zanim trudności się pojawią. Wspieranie emocjonalnego rozwoju dzieci jest świadomą odpowiedzialnością dorosłych. Narzędzia i umiejętności, które przekażemy dziecku teraz, będą mu służyć przez całe życie. Jak podkreśla Daniel Goleman, inteligencja emocjonalna to zdolność, która wspomaga wykorzystywanie innych umiejętności, w tym intelektualnych. Kontrola nad emocjami ma ogromny wpływ na radzenie sobie z wyzwaniami i osiąganie sukcesów w życiu prywatnym oraz zawodowym.
Jak wspierać rozwój emocjonalny dzieci?
- Rozwijaj samoświadomość dziecka – pomóż mu zrozumieć, co czuje w danym momencie, ucz rozpoznawać i nazywać podstawowe emocje oraz bardziej złożone uczucia, takie jak rozczarowanie czy niecierpliwość. Zachęcaj do wyrażania emocji poprzez rozmowę, sztukę czy ruch, a także pomóż rozpoznawać emocje u innych poprzez obserwację mowy ciała. Daj dziecku przykład, jak radzić sobie z emocjami, np. poprzez głębokie oddechy lub chwilę
- Ucz samokontroli – Akceptacja emocji nie oznacza akceptacji złych zachowań. Pomóż dziecku znaleźć sposoby radzenia sobie z trudnymi emocjami, jak złość czy smutek, poprzez rozmowę, wspólne czytanie bajek czy relaksacyjne ćwiczenia. Regularnie przypominaj o ustalonych zasadach i wspólnie szukajcie metod wyciszenia, takich jak przytulanie czy kolorowanie.
- Rozwijaj motywację – Pomóż dziecku odkrywać swoje talenty i mocne strony, wzmacniaj jego pewność siebie i dążenie do celu, nawet w obliczu porażek. Zamiast nagród i kar, skup się na wewnętrznej motywacji, pytając, co dziecko myśli o swoich działaniach i jak się z nimi
- Kształtuj empatię – Ucz dziecko, jak rozpoznawać emocje innych, reagować empatycznie i szanować uczucia innych osób. Zachęcaj do niesienia pomocy potrzebującym, biorąc udział w działaniach charytatywnych i wspierając osoby słabsze.
- Wzmacniaj umiejętności społeczne – Zapewnij dziecku możliwość kontaktu z rówieśnikami, ucz zasad zdrowej rywalizacji poprzez gry i zabawy. Regularnie omawiaj zachowania społeczne, zarówno te pozytywne, jak i negatywne, i wspólnie poszukujcie rozwiązań w przypadku trudności.
Polecane książki dla rodziców:
- Faber J., Jak mówić, żeby maluchy nas słuchały. Poradnik przetrwania dla rodziców dzieci w wieku 2-7 lat,
- Nelsen J., Pozytywna dyscyplina dla przedszkolaków,
- Shanker S., Self-Reg. Jak pomóc dziecku (i sobie) nie dać się stresowi i żyć pełnią możliwości,
- Sobkowiak M., Przedszkolak w świecie emocji. Rozwój emocjonalny dziecka,
- Żuczkowska Z.A., Dialog zamiast
Polecane strony internetowe:
Polecane książki dla dzieci:
- Filliozat I., Limousin V., Veille E., Akceptuję, co czuję. Moje Emocje,
- Kasdepke G., Wielka księga uczuć,
- Świat Emocji, kolekcja książek Hachette,
- Huebner D., Co robić, gdy się złościsz. Techniki zarządzania złością,
- Stążka-Gawrysiak A., Self-Reg. Opowieści dla dzieci o tym, jak działać, gdy emocje biorą górę.
Opracowała: Malwina Stup